Gaziantep'te, oturdukları sitenin bahçesinde oynarken pitbull cinsi 2 köpeğin saldırısında yaralanan 4 yaşındaki Asiye Ateş, yoğun bakım ünitesinde tedavisi sürerken hükümet yetkililerinin olaya müdahalesi ile Antalya Akdeniz Üniversitesine nakledilmiş ve bu hastanede kendisine doku nakli yapılmak zorunda kalmıştır.
Gaziantep'te sahipli olan iki pitbull cinsi köpeğin saldırması haber olurken, zaman zaman başıboş sokak hayvanları yada yabani hayvanlar tarafından yapılan saldırılar da haber olmaktadır.Bu saldırılar sonucu hayatını kaybedenler olduğu gibi ağır yaralanan yada uzvunu kaybedenlerin olduğu görülmektedir.
Başıboş hayvan saldırıları yada yabani hayvan saldırılarında devletin sorumluluğuna gidilerek tazminat davası açılması idari yargı ilkeleri uyarınca mümkün olup, Anayasanın 125. Maddesinde yer alan "idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır" şeklindeki genel düzenleme uyarınca sorumluluğu bulunan kamu idarelerine karşı tazminat davası açılabilecektir.
Yabani hayvan saldırısına ilişkin yargı merciilerine intikal eden olayda, Erzurum ilinde köy muhtarı olan davacı ayı saldırısı sonucu ağır bir şekilde yaralanmış, uğradığı zarar karşılığını tazmin için açtığı davada idare mahkemesince "söz konusu alanın 2005 yılından itibaren yaban hayatı koruma sahası içerisinde yer almadığı görüldüğünden, olayda kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca tazminat sorumluluğunun ortaya çıktığından bahsedilemeyeceği, bununla birlikte jandarma tarafından tutulan olay yeri görgü ve tespit tutanağına göre yerleşim yeri dışında ve her türlü yaban hayvanının saldırısına açık bir alanda gerçekleşen uyuşmazlık konusu olayda, köy muhtarı olan davacının hayatın olağan akışı gereği saat 23:30 sularında köy sınırı dışında gerekli can güvenliği önlemini alması gerektiği, ayrıca yanında silah bulundurduğuna veya kendisine saldıran ayıya karşı silahını kullandığına yönelik kolluk kuvvetlerince yapılmış herhangi bir tespit bulunmadığı ve Merkez Av Komisyonu Kararı uyarınca davacının kendisini ve hayvanını korumak için saldırıda bulunan ayıya karşı ateş etme yetkisinin bulunduğu açık olduğundan, bu yetki ve sorumluluğunu yerine getirmemesi nedeniyle ortaya çıkan zararın, idari faaliyet ile zarar arasında illiyet bağının bulunmaması nedeniyle davalı idarelere yükletilmesi mümkün görülmediği gerekçesiyle" davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın temyizi üzerine Danıştay 10. Dairesinin 2015/779 E. , 2020/5949 K. sayılı kararı ile;
"İdare Mahkemesince, olayda davalı idarelerin kusuru olmadığı ve kusursuz sorumluluk şartlarının da oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Yukarıda aktarılan mevzuat uyarınca idare, yaban hayvanlarını koruma görevi kapsamında ayıları mutlak koruma altına almıştır. Yaban hayatının ve yaban hayvanlarının korunması noktasında alınan bu kararın kamu menfaatinin korunması amacına yönelik olduğu açıktır. Kamunun genel menfaatinin korunmasına yönelik bu karardan doğan külfetin tek kişi üzerinde bırakılmaması, bu kişinin özel zararının kusursuz sorumluluk (fedakarlığın denkleştirilmesi) ilkesi uyarınca topluma pay edilmesi gerekmektedir."
Uyuşmazlıkta, her ne kadar ayı saldırısının gerçekleştiği Erzurum ili, Pazaryolu ilçesinin, 09/11/2005 tarih ve 232 sayılı Bakanlık Oluru ile yaban hayatı koruma sahası statüsünden çıkarıldığı anlaşılmakta ise de, yukarıda aktarılan mevzuat uyarınca idare tarafından, yaban hayvanlarını koruma görevi kapsamında ayıların mutlak koruma altına alınması karşısında, ayı saldırısı sonucunda yaralanan davacının özel nitelikteki zararlarının kusursuz sorumluluk (fedakarlığın denkleştirilmesi) ilkesi uyarınca tazmini gerektiği sonucuna varılmıştır." şeklindeki gerekçe ile tazminat ödenmesine karar verilmiştir.
Başıboş sokak hayvanları yönünden de Danıştay'ın tavrı aynı şekildedir. Sahipsiz köpekler tarafından saldırıya uğrayan, ısırılan ve kuduz tedavisi gören davacı tarafından ilçe belediyesine açılan davada Konya 1. İdare Mahkemesince 3.000 TL tazminat ödenmesine karar verilmiş, Danıştay Başsavcılığı tarafından kanun yararına bozma talebi üzerine Danıştay 8. Dairesi tarafından yalnızca ilçe belediyesinin değil, valilik ve büyükşehir belediyesinin de sorumluluğunun bulunduğu kanaatine varılmıştır.
Kararda 5393 saylı Kanunun 14. Maddesi, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun "Sahipsiz ve Güçten Düşmüş Hayvanların Korunması" kenar başlıklı 6. Maddesi ile "yerel hayvan koruma görevlilerinin sorumlulukları" başlıklı 18. Maddesine Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliğinin 1. Maddesine yer verildikten sonra;
"Yukarıda yer verilen mevcut hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, sahipsiz hayvanların, başta köpekler olmak üzere, korunması, bakım ve gözetimi, saldırgan olanların eğitilmesi ve sahiplendirilmeleri, hayvan bakımevlerinin kurulması vb birtakım görev ve sorumlulukların valiliklere, büyükşehir ve ilçe belediyelerine ait olduğu anlaşılmaktadır. "denilmektedir.
Danıştay'a göre başıboş hayvanların sebep olduğu zararlardan büyükşehir ve ilçe belediyeleri kadar valilikler de sorumludur. Ayrıca yabani hayvanların saldırısı sonucu uğranılan zararların da fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca saldırıya uğrayan kişiye ödenmesi gerekmektedir.
2577 saylı Kanunun 13. Maddesi uyarınca tam yargı davası açılabilmesi için öncelikle idareye zararın tazmini için başvuru yapmalı, idarece zararın giderilmemesi üzerine idare mahkemesinde tam yargı davası açılmalıdır. Danıştay içtihatları ile ortaya konan bu yeni tür sorumluluk davasının sokak hayvanları tarafından saldırıya uğrayan ilgililerin zararlarını karşılamalarına yardımcı olacağı kuşkusuzdur.
Av. Sadi KAYABAŞI
