Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 47. maddesinde 4. fıkrasının b bendinde "Mühendis ve Mimarlara ..., İş Yönetme Belgesi (1) İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlarda; bir görevlendirme yazısına veya idari düzenlemeye dayalı olarak, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında fiilen görev yapmış olmak şartıyla, yapım ve/veya teknik işlerden sorumlu olan; şube müdürü, proje müdürü, kontrol amiri, inşaat ve tesisat müdürü ve yardımcıları ve bunlarla aynı teknik seviyede görev yapanlar, il müdürü ve yardımcıları, bölge müdürü ve yardımcıları ile yapım ve/veya teknik işler daire başkanı ve yardımcıları, yapım ve/veya teknik işlerden sorumlu genel müdür yardımcıları ve genel müdür olarak görev yapanlara, ..., düzenlenir ve verilir." kuralına yer verilmektedir.
Kural ile kamuda görev yapan ve yapım ve/veya teknik işlerden sorumlu olan personele iş deneyim/iş yönetme belgesi verilebileceği düzenlenmekte olup, aynı Yönetmeliğin "İş deneyim belgelerinin verilmesi" kenar başlıklı 47. Maddesinde; " İş deneyim belgeleri, ilgilinin iş ve/veya mesleki tecrübesini tevsik amacıyla; yüklenicilere, yükleniciye karşı bir sözleşme ile taahhüt ettiği iş bölümünü bitiren alt yüklenicilere, mimar veya mühendis olmak şartıyla denetleme veya yönetme görevlerinde bulunanlara, talepleri halinde, aşağıdaki hükümlere göre talep tarihini izleyen 30 gün içinde belge düzenlemeye yetkili mercilerce düzenlenir ve verilir. Düzenleme koşullarını taşımayan taleplerde, aynı süre içinde başvuru sahibine bu husus gerekçeleriyle yazılı olarak bildirilir." Kuralına yer verilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 70. maddesine "Her Türk, kamu hizmetine gitme hakkına sahiptir" düzenlemesi yer almış, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Sınıflandırma" kenar başlıklı 36. maddesinde ise Teknik Hizmetler Sınıfı düzenlenmiştir. Maddeye göre: "Bu Kanunun kapsamına giren kurumlarda meslekleriyle ilgili görevleri fiilen ifa eden ve meri hükümlere göre yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar, jeolog, hidrojeolog, hidrolog, jeofizikçi, fizikçi, kimyager, matematikçi, istatistikçi, yön eylemci (Hareket araştırmacısı), matematiksel iktisatcı, ekonomici ve benzeri ile teknik öğretmen okullarından mezun olup da, öğretmenlik mesleği dışında teknik hizmetlerde çalışanlar, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi veya bölümlerinden mezun şehir plancısı, yüksek şehir plancısı, yüksek Bölge Plancısı, 3437 ve 9/5/1969 tarih 1177 sayılı Kanunlara göre tütün eksperi yetiştirilenler ile müskirat ve çay eksperleri, fen memuru, yüksek tekniker, tekniker teknisyen ve emsali teknik unvanlara sahip olup, en az orta derecede mesleki tahsil görmüş bulunanlar, Teknik Hizmetler sınıfını teşkil eder" denilmektedir.
657 sayılı Kanunda teknik hizmetler sınıfında yer alanlar liste halinde saymakta olup, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğin 47. Maddesinde iş deneyim belgelerinin yalnızca mimar ve mühendis olmak şartıyla verileceğine ilişkin kural hem Kanuna hem de Anayasaya açıkça aykırıdır. Mimar ve mühendis dışında diğer teknik unvanlarda çalışanlara verilmeyeceği şeklindeki Yönetmelik hükmünün mantıklı bir açıklaması olmadığı gibi hem belediyelerde hem de kamu kurumlarında mimar ve mühendis dışında birçok teknik kadro bulunduğundan iş deneyim belgesinin yalnızca bu iki meslek grubu ile sınırlandırılması eşitlik ilkesine aykırıdır.
Danıştay kararlarında vurgulandığı üzere (12. Daire, 2016/8833); "Anayasa'nın yukarıda sözü edilen 2. maddesinde yer alan "Hukuk Devleti"nin unsurlarından biri olan hukuk güvenliği, diğer bir ifadeyle "güvenin korunması ilkesi" ilgilinin hukuki durumunun süreceğine olan güveni dolayısıyla hayal kırıklığına uğratılmaması anlamına gelir. Güvenin korunması, her zaman mevcut bir hukuki durumun dokunulmazlığı anlamında olmasa da, her düzenleme değişikliğinde yasa koyucunun göz önünde bulundurması gereken bir husustur. Halkın Devlete olan güveninin korunması da ancak hukuk güvenliğinin sağlanmasıyla mümkündür. Bu yönüyle, Hukuk Devleti'nin önemli bir unsuru olarak hukuk güvenliği, yalnızca hukuk düzeninin değil, aynı zamanda belirli sınırlar içinde, bütün Devlet davranışlarının, az çok, önceden öngörülebilir olması anlamını taşır. Hukuki güvenlik sadece bireylerin devlet faaliyetlerine duyduğu güven değil, aynı zamanda yürürlükteki mevzuatın süreceğine duyulan güveni de içerir. Gerek yargı kararları, gerek öğretideki ortak tanımlamalara göre "haklı beklenti"; idarenin ister bir taahhüt, isterse uzun süren bir uygulamasına güvenerek olsun, bireylerin çıkarları ya da lehlerine olan bir sonuca ulaşabileceklerini ya da edinebileceklerini ümit etmelerini ifade eder. Yeni düzenlemenin hukuki istikrarı bozmaması, hakların kullanılmasını zorlaştırmayacak ya da doğmuş olan haklarının hiçe sayılması anlamına gelecek şekilde tasarlanmaması gerekmektedir" denilmektedir.
Yönetmelikte mühendis ve mimar olma şartı aranmakta ise de, bu sınırlamanın kamu yararına hizmet etmediği açık olduğu gibi hangi nedenler ile bu sınırlamanın konulduğu bilinmemektedir. Öte yandan özellikle belediyelerde bu iki unvan dışında birçok teknik personel de istihdam edilmekte olup, bu kadroların varlığı da dikkate alındığında Yönetmeliğin güncellenmesi gerektiği açıktır.
Bu iki unvan dışında iş deneyim/iş yönetme belgesi almak için yapılan başvurularda özellikle Kamu İhale Kurulu mimar ve mühendis olmayanlar için olumsuz görüş bildirmekte ve belge alınmasını engellemektedir. Mevzuatın değişmemesi halinde Yönetmelik hükmünün iptali için Danıştay nezdinde dava açılarak "mimar ve mühendis olmak şartıyla" ibarelerinin iptalinin istenilmesi gerekmektedir.
Av. Sadi KAYABAŞI
