657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 76. maddesinde, "Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68. maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler." hükmüne yer verilmiştir.
Mülki İdare Amirleri Atama, Değerlendirme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin Hukuk İşleri Müdürlüğüne Atanma başlıklı 20. maddesinde, "Meslek mensupları, istek, sağlık nedenleri veya hizmet gerekleri dikkate alınarak 6 ıncı sınıf ilçe hizmeti şartı aranmaksızın hukuk işleri müdürlüğüne atanabilirler. İstek ve sağlık nedenleri dışında meslek mensuplarının hukuk işleri müdürlüğüne atanabilmesi için; son iki yıla ait sicil ve değerlendirme raporlarından kaymakamlıkta veya vali yardımcılığında başarılı olamadıklarının anlaşılması veya İl Valisinin veya Mülkiye Müfettişinin bu yönde gerekçeli teklifinin bulunması şarttır. Hukuk işleri müdürleri Vali veya mülkiye müfettişlerinin teklifleri ve Bakanlığın kabulü üzerine tekrar kaymakamlık veya vali yardımcılığına atanabilirler. İstek ve sağlık nedeniyle hukuk işleri müdürlüğüne atananlar için yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz." hükmüne, Aynı Grup İçinde Yer değiştirmeler başlıklı 22. maddesinde, "Aynı grup hizmeti içinde yer değiştirmeler aşağıdaki şekilde yapılır. A. İki yıldan önce bulunulan İl, İlçe ve Merkez görevlerinde en az iki yıl hizmet görmek mecburidir. Bu süre bitmeden; a. Sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmiş sağlık durumu ve eş durumu özür gruplarının gerekli kıldığı hallerde, b. Valinin (Ek-V) de gösterilen forma uygun olarak gerekçeli mütalaası üzerine, c. Bakanlıkça Mülkiye Müfettişine yaptırılacak inceleme veya soruşturma sonucu Müfettişin gerekçeli raporu üzerine, bulunulan grup hizmetindeki aynı veya eşdeğer görevlere yer değiştirme suretiyle atama yapılabilir. B. İki yıldan sonra bulunulan görevde yapılan hizmetin iki yılı aşmış olması halinde meslek mensubunun isteği ve Bakanlığın uygun görmesi veya hizmet gerekleri ve Bakanlıkça duyulan ihtiyaç üzerine; o grup hizmetindeki aynı veya eşdeğer görevlere yer değiştirme suretiyle atama yapılabilir. C. Savaş, Sıkıyönetim, umumi hayata müessir afetler ve diğer olağanüstü hallerde ihtiyacı karşılamak amacıyla ülke çapında, herhangi bir şarta bağlı kalmaksızın meslek mensupları arasında yer değiştirme yapılabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Kaymakam yada vali yardımcısı olarak görev yapan mülki idare amirleri (genellikle) müfettiş raporları doğrultusunda Hukuk İşleri Müdürü olarak atanabilmektedir. Kaymakamlık ve vali yardımcılığına göre prestij açısından daha alt bir unvan olduğu için bu atama işlemlerine karşı dava açılmaktadır.
Mülki idare amirleri hakkında yapılacak tasarrufun ve yürütülecek incelemenin hukuka uygun olması gerektiği gibi sonuçları dikkate alındığında mülkiye müfettişleri tarafından hazırlanan raporların atama işlemine dayanak olacak unsurları taşıması gerektiği kuşkusuzdur.
..... Vali Yardımcısı iken ..... Hukuk İşleri Müdürlüğüne atanan müvekkilimiz hakkında açtığımız davada idare mahkemesince;
"Olayda, davacının atanmasına dayanak teşkil eden değerlendirme raporundaki hususların tümünün ..... Kaymakamlığı yaptığı döneme ilişkin olduğu, rapora konu fiillerin ispatlanamadığı ve söylentiden ibaret kaldığı, bu fiillerle ilgili olarak davacıya herhangi bir disiplin cezası verilmediği anlaşılmakla birlikte oluşan durum nedeniyle başka bir yere atanmasının kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olacağı düşünülse bile, davacının zaten ...... ilçesinden ..... Vali Yardımcılığı görevine, buradan da halen görev yaptığı ......... Vali Yardımcılığı görevine atandığı, dolayısıyla ........ Kaymakamlığı dönemindeki fiillerinin halen ifa ettiği vali yardımcılığı görevi ile bir ilgisi bulunmadığından atanmasına dayanak alınamayacağı, diğer yandan davacının ...... Vali Yardımcılığı görevinde yetersizliğini, başarısızlığını veya bu görevde kalmasının sakıncalı olabileceğini kanıtlayacak herhangi bir bilgi ve belgenin de dava dosyasına sunulamadığı görülmektedir. Bu durumda, davacının ...... Vali Yardımcısı olarak görev yapmakta iken ....... İl Hukuk İşleri Müdürlüğü’ne atanmasına ilişkin dava konusu işlemde kamu yararı, hizmet gerekleri ile hukuka uyarlık görülmemiştir. " gerekçesiyle atama işleminin YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA karar verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat uyarınca mülki idare amirlerinin hukuk işleri müdürü olarak atanmaları konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı açık olup, bu yetkinin ancak kamu yararı ve hizmet gerekleri göz ardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması ya da idari yargı yerlerince bunun saptanması halinde sözü edilen bu durumun dava konusu işlemin sebep ve maksat yönlerinden hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini gerektireceği yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır. Kaymakam yada vali yardımcısı iken hukuk işleri müdürü olarak atanan mülki amirlerin, atama tasarrufunun iptali için idari yargı merciilerine müracaat ederek unvanlarını korumaları mümkündür.
Av. Sadi KAYABAŞI
