İl Özel İdarelerinde birçok müdürlük kadrosunun boş olduğu yada vekaleten yürütüldüğü bilinmektedir. Yönetmelikte açıkça boş olan yada boşalan kadrolara görevde yükselme sınavını kazanan personelin atanabileceği düzenlenmekte olup, birçok özel idarede bu kuralın uygulama alanı bulmadığı, ancak açılan davalar sonucu müdür olarak atama yapıldığı görülmektedir.
Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'in 1. maddesinde; "bu Yönetmeliğin amacı, liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak, mahalli idarelerde görev yapan Devlet memurlarının görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir." denilmekte, 5. maddesinde; "Görevde yükselmeye tabi kadrolar içinde müdür ve şube müdürü kadrosu sayılmakta, 6. maddesinde; "Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aşağıdaki genel şartlar aranır. a) Son yılın sicil notu olumlu olmak ve son üç yıllık sicil notu ortalaması 76 puandan aşağı olmamak b) Görevde yükselme eğitimini tamamlayarak, sınavında başarılı olmak. c) Bu Yönetmelik kapsamındaki kadrolara atanabilmek için son müracaat tarihi itibariyle en az bir yıl süreyle atamanın yapılacağı mahalli idarede çalışmış olmak. Ancak, yeni kurulan mahalli idarelerde görevde yükselme ile ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde atamanın yapılacağı mahalli idarede bu süre şartı aranmaz." kuralına yer verilmekte, 7. maddesinde; " 5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan unvanlara görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda aşağıdaki özel şartlar aranır. A) Müdür kadrosuna atanabilmek için; 1) 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (b) bendinde belirtilen atanma şartlarını taşımak, 2) Fakülte veya dört yıllık yüksekokul mezunu olmak, 3)Teknik öğrenim gerektiren müdürlüklere atanabilmek için; yükseköğretim kurumlarının, kadronun görev alanı ile ilgili eğitim ve öğretimde bulunan en az dört yıllık bölümlerinden veya bu bölümlere denkliği kabul edilen yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarının ilgili bölümlerinden mezun olmak, 4) Teknik öğrenim gerektiren müdürlüklere yapılacak atamalar dışında, diğer müdürlükler için son müracaat tarihi itibariyle üç yılı uzman, şef, ayniyat saymanı, kontrol memuru ve muhasebeci kadrosunda olmak kaydıyla en az on yıl hizmeti bulunmak, " kuralına yer verilmektedir.
Aynı Yönetmeliğin 13. Maddesinde; "(2) Bu sınavda başarılı sayılmak için 100 puan üzerinden, en az 70 puan alınması zorunludur.(3) Yapılan sınav sonucunda başarılı bulunanlar arasından, başarı sıralamasına göre iki ay içinde ilan edilen kadro sayısı kadar atama yapılır. Görevde yükselme veya unvan değişikliği sınavları sonucunda puanların eşit olması halinde, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK–1’de düzenlenen Personel Değerlendirme Formunda belirtildiği şekilde puanlama yapılmak suretiyle, toplam puanı en fazla olandan başlamak üzere atama yapılır. Ancak, yapılan puanlama sonunda eşitlik olması halinde, sırasıyla öğrenim düzeyi yüksek, hizmet süresi fazla ve son sicil notu yüksek olana öncelik verilir. " kuralına yer verilmiştir.
Yönetmeliğin 13. Maddesinin 4. Fıkrasında ise;
"(4) İlan edilen kadrolardan; a) Atanma şartlarını taşımadıkları için sınavların geçersiz sayılması veya bu sebeple atamaların iptal edilmesi; atanılan göreve geçerli bir mazeret olmaksızın süresi içinde başlanılmaması ya da atanma hakkından vazgeçilmesi, b) Emeklilik, ölüm, memurluktan çekilme veya çıkarılma; başka unvanlı kadrolara ya da diğer kurumlara naklen atanma, sebebiyle boş kalan veya boşalan kadrolara, sınavı kazandıkları halde daha önce ataması yapılamayan personelin, aynı unvanlı kadrolar için yapılacak müteakip sınava kadar, başarı sırasına göre atamaları yapılabilir." kuralına yer verilmektedir.
Yönetmelikte açıkça, sınavı kazanıp ataması yapılmayan personelin çeşitli sebeplerle boş kalan ve boşalan kadrolara başarı sırasına göre atamasının yapılabileceği düzenlenmekte olup, vekaleten yürütülen müdürlük kadroları için asaleten atama yapılması gerektiği dikkate alındığında, il özel idarelerinde vekaleten müdürlük yerine sınavı kazanan personelin müdür olarak atanması gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Nitekim, boş bulunan şube müdürlüğüne atanma talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin açtığımız davada Bursa 3. İdare Mahkemesince işlemin iptaline karar verilmiştir. Kararda;
"Olayda; davacının, 2012 yılında yapılan görevde yükselme sınavında başarılı olduğu, 2. sırasında başarılı ilan edildiği, Mahalli İdareler Personeli Görevde Yükselme ve Ünvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'de, aynı ünvanlı kadrolar için yapılacak müteakip sınava kadar boşalan aynı ünvanlı kadrolara, kadro yetersizliği nedeniyle atanamayanların atanabilecekleri kurala bağlanmıştır. Davacının kadro yetersizliği nedeniyle atanamadığı, atanma istemiyle başvuruda bulunduğu tarih itibariyle de boş kadro bulunduğu açık olduğundan, davacının atanma talebinin reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır." gerekçesine yer verilmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 3. maddesinde, sınıflandırma, kariyer ve liyakatin temel ilkeler olduğu, 4. maddesinde asli ve sürekli kamu hizmetlerinin memurlar ile ifa edileceği, 33. maddesinde kadrosuz memur çalıştırılamayacağı kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanununun 76. maddesinin birinci fıkrasında, “Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecesine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler.” hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, yerleşmiş Danıştay içtihatları uyarınca (Danıştay 5. Daire, E:1995/3956, K:1998/1460) memurun kendi kadro görevinde çalıştırılması esastır.
İl özel idarelerinde görevde yükselme sınavını kazanan ve atanamayan personel mevcut iken müdürlük kadrolarının vekaleten yürütülmesi hukuk aykırı olup, başvurunun reddi üzerine dava açılması halinde atamama işleminin iptal edileceği açıktır.
Av. Sadi KAYABAŞI
