Emniyet Genel Müdürlüğü son yıllarda polis memuru ihtiyacını önlisans ve lisans mezunlarından seçtiği adayları POMEM (Polis Meslek Eğitim Merkezi) merkezlerinde eğiterek gidermeye çalışmaktadır. Bugün itibariyle 27. Dönem POMEM sınavları yapılmış olup, sonuçların birkaç gün içinde açıklanması beklenmektedir. POMEM sınavları fiziki yeterlilik sınavı ve mülakat sınavı şeklinde yapılmakta, fiziki yeterlilik sınavında başarılı olan adaylar, mülakata tabi tutulmaktadır.Fiziki yeterlilik sınavını geçen binlerce aday mülakat sınavı sonucu başarısız olduğu için elenmekte olup, mülakat sınavına ilişkin idari dava süreci bu yazımızda anlatılacaktır.
Öncelikle vurgulamak gerekir ki, yalnızca POMEM giriş sınavında değil, polislik hayatı boyunca yapılan tüm mülakat sınavları yargıya götürülmekte, özellikle rütbeli personelin girdiği rütbe terfi mülakat sınavlarının hemen tamamı idari yargı merciileri tarafından iptal edilmektedir. Dava konusu ettiğimiz dördüncü sınıf emniyet müdürlüğünden üçüncü sınıf emniyet müdürlüğüne terfi sonucu başarısız sayılma işleminde hepsi 1. Sınıf emniyet müdürü olan mülakat komisyonu üyeleri;
-“Planlama yapabilme, eşgüdüm ve denetim becerileri yöneticilik açısından yeterli düzeyde değil”
-“Analitik düşünme, problem çözme ve doğru karar verebilme becerisi yöneticilik açısından yeterli düzeyde değil”
-Dışa dönük değil, ikna kabiliyeti, inandırıcılığı ve özgüveni yöneticilik açısından yeterli düzeyde değil”,
“Temsil, personel idare edebilme ve denetim becerisi yeterli düzeyde değil”
”Kendisinden istenileni anlamadı, konuşması yeterince akıcı ve anlaşılır değil ve kendisini ifade etmesi yeterli değil”
şeklindeki kutucukları işaretlemiş ve davalı Emniyet Genel Müdürlüğü savunmasında bu tespitlere yer verilmiştir. Oysaki tamamen olumsuz tespitler yaptıkları dördüncü sınıf emniyet müdürü olan müvekkilimiz intihar saldırıları, yakın alan operasyonları uçak kursu, önemli tesisleri koruma kursu, rehine müzakere kursu, yakın alan operasyon bina kursu, keskin nişancılık tekamül kursu başta olmak üzere onlarca kurs almış ve bu kurslarda emniyet müdürlerine ders vermiştir. Ulusal düzeyde ders verdiği gibi uluslararası düzeyde 2010-2014 arası NATO ve EGM İŞBİRLİĞİ İLE Afgan Polis Gücünü eğitmiş, Somali Büyükelçiliği ve Irak Büyükelçiliğinde koruma görevi yapmış, 2016 ve 2017 yılında Bursa’da görevli olmasına rağmen Mardin Nusaybin hendek operasyonlarında koordinatör müdür olarak görev almış, son olarak mülakat tarihinde Mit, Emniyet ve ve Jandarmadan oluşan Suriye Görev Gücünde (Afrin) koordinatör iken görevi bırakarak Gaziantep iline mülakata gelmiştir. EGM bünyesinde bu özelliklere haiz başkaca bir emniyet müdürü yokken mülakat komisyonunca yapılan yukarıdaki tespitler hukuka aykırı olduğu gibi ahlaken de sorunludur.Nitekim davaya bakan Mahkeme de (Bursa 3. İdare Mahkemesi, 2019/504) "Bu durumda; davacının katıldığı, kariyer ve liyakat ilkeleri uyarınca kamu hizmetinin ehil kamu görevlileri eliyle yürütülmesi için yapılan sözlü sınavda, ölçme ve değerlendirme esaslarına uygun ve objektif bir değerlendirme yapılmadığı sonucuna varıldığından, rütbe terfiine esas sözlü sınavda (30) puan takdir edilerek başarısız sayılmasına dair dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır." şeklindeki gerekçe ile mülakat sınavından 30 puan verilmesine ilişkin işlemi İPTAL etmiştir.
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun Ek 24. maddesinde; "... Polis meslek eğitim merkezlerinin kuruluş ve çalışma usûl ve esasları; bu merkezlerde eğitime alınacak öğrencilerde aranacak şartlar, yapılacak sınavlar, disiplin ve eğitim-öğretimle ilgili konular, öğrenciliğin sona ermesi, tazminat ve yükümlülük esasları ile giyecekleri kıyafetler ve diğer hususlar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun Ek 24. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 06.06.2015 tarihli ve 29378 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Polis Meslek Eğitim Merkezleri Giriş Yönetmeliği'nin "Sınav Komisyonlarının Oluşturulması" başlıklı 10. maddesinde, "(1)Komisyonların görevleri ve çalışma esasları Başkanlıkça hazırlanan talimatla belirlenir. Mülakat sınav komisyonu İçişleri Bakanı onayı ile müracaat kabul komisyonu Başkanlıkta Başkanın, polis eğitim kurumlarında kurum müdürünün onayı ile belirlenir. Diğer komisyonların başkan ve üyeleri Başkan tarafından aşağıdaki şekilde belirlenir:...d)Mülakat sınav komisyonu; İçişleri Bakanının, biri öğretim elemanı (sivil veya emniyet müdürü) ile biri psikolog veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü mezunu olmak üzere görevlendireceği beş personelden oluşur. İçişleri Bakanınca üyeler arasından biri başkan olarak görevlendirilir. İhtiyaca göre aynı usulle birden fazla mülakat sınav komisyonu kurulabilir.. .... (3) Başkanlıkça aday sayısı ve işlemlerin yoğunluğu dikkate alınarak her alanda birden fazla komisyon oluşturulabilir. (4) Sınav komisyonu kararlarına itiraz edilemez." hükmü; ''Sınav Aşamaları'' başlıklı 12. maddesinde, ''POMEM’e giriş sınavları, fiziki yeterlilik sınavı ve mülakat sınavı şeklinde yapılır.'' hükmü; ''Sınavlara İlişkin Esaslar'' başlıklı 13. maddesinde, ''(1) Sınav esaslarına ilişkin düzenlemeler sınav döneminden önce Başkanlık tarafından hazırlanan talimatla belirlenir. ... (3) Hakkında “Polis Meslek Eğitim Merkezi Öğrenci Adayı Olamaz” kararı verilen adaylar, aynı başvuru dönemi içinde başka bir sınav komisyonuna başvuramazlar.'' hükmü; "mülakat Sınavı" başlıklı 15. maddesinde ise, "(1) Fiziki yeterlilik sınavında başarılı olan adaylar, kendilerine duyurulacak yer ve zamanda mülakat sınav komisyonu tarafından mülakat sınavına tabi tutulurlar. (2) Adayların psikolojik yeterliliği; duygusal dengesizlik, dışa dönüklük, uyumluluk, sorumluluk, açıklık ve adayın polislik mesleğine istekli olması kıstaslarına göre psikolog veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü mezunu üye tarafından değerlendirilir ve bu değerlendirme mülakat komisyonu ile paylaşılır. Adaylara, Başkanlıkça belirlenecek soruların yazılı olduğu bir kart çektirilir. Konu hakkında düşünmesi ve sunum yapması için süre verilir. Konu ile ilgili komisyonca adaya sorular sorulabilir. Değerlendirmede adayın; a) Konu hakkında bilgi düzeyi, b) Kendisinden istenileni kavrama, c) Özgüveni, ç) İfade etme yeteneği, d) Beden dilini kullanma becerisi, olmak üzere beş ayrı kritere göre ve her bir kriter yirmi puan olmak üzere toplam yüz tam puan üzerinden yapılır. Adayın mülakat sınavından başarılı olabilmesi için yüz puan üzerinden en az yetmiş puan alması gerekir. (3) Mülakat sınavı komisyonu; başarılı olan adaylar hakkında “Polis Meslek Eğitim Merkezi Öğrenci Adayı Olur”, başarısız adaylar hakkında “Polis Meslek Eğitim Merkezi Öğrenci Adayı Olamaz” kararı verir. Puanlama ve karar, değerlendirme karar formuna işlenir." hükmü yer almaktadır.
POMEM fiziki yeterlilik sınavını geçerek mülakata katılan ve mülakatta sorulan soruyu doğru cevaplamasına rağmen sınav sonucu başarısız olan binlerce polis memuru aday adayı idari yargıda iptal davası açarak mülakat sınavının iptalini talep edebilecektir.Açılan davada sorulan sorunun ve soruyu ne şekilde cevaplandırıldığına ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilip verilmediği, konu hakkında bilgi düzeyi kriterinin hukuki denetimin mümkün olup olmadığı, "konu hakkında bilgi düzeyi", "kendisinden istenileni kavrama", "özgüveni", "ifade etme yeteneği", "beden dilini kullanma becerisi" kriterlerinin puanlamasına ilişkin somut gerekçelere yer verilip verilmediği, davacıya belirtilen kriterler açısından hangi yönlerden dolayı düşük puan verildiği, diğer bir ifade ile hangi somut gerekçelerle düşük puan verilerek başarısız sayıldığı, sorulan sorunun ne ölçüde ve ne şekilde cevaplandığı, kavrama ve ifade yeteneğinin neye göre belirlendiği, özgüvenin neden yetersiz olduğu, beden dilini kullanma becerisinin hangi yönlerden yetersiz görüldüğüne ilişkin hususların tutanağa yansıtılıp yansıtılmadığı gibi hususların araştırılması gerekmektedir. Resen yargılama ilkesi uyarınca idari yargı hakimi bu hususları davalı idareye soracak, gelen savunma üzerine de karar verecektir.
POMEM davası avukatı olarak açtığımız davada yukarıdaki hususlar dava dilekçesinde vurgulanmış, Ankara 11. İdare Mahkemesinin 2020/1027 sayılı dosyasında; "Bu durumda; uyuşmazlığın, davacının polis memuru olabilmek için personel seçiminin aşamalarından biri olan mülakat sınavındaki başarı durumuna ilişkin olduğu dikkate alındığında, söz konusu sınavda yargı denetimine olanak tanıyacak şekilde objektifliğin sağlanmadığı sonucuna ulaşıldığından, tamamen takdir yetkisine dayalı olarak davacının mülakat sınavında başarısız sayılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır." şeklindeki gerekçe ile yargı denetimine olanak tanıyacak şekilde objektifliğin sağlanmadığı sonucuna ulaşılarak mülakattan başarısız sayılmaya ilişkin işlemin iptaline karar verilmiştir.
Sonuç olarak, POMEM sınavlarının dava konusu edilmesi ve olumsuz mülakat sınavının idare mahkemesi tarafından iptaline karar verilmesi mümkündür. Mülakat sınavları yıllardır özellikle KPSS-A grubu kadrolar için sık sık tartışılmakta olup, açılan davalar sonucu bazı meslek mensupları için (kaymakam, hakim/savcı vb) yasal düzenleme de yapılmıştır. Tüm memur adayları için kapsamlı bir yasal düzenleme olmadığı sürece, idarenin keyfi tutumunun yargı kararları ile ortadan kaldırılması gerekmektedir.
Av. Sadi KAYABAŞI
