KAYABAŞI

VERGİ SUÇ VE KABAHATLERİ

VERGİ SUÇ VE KABAHATLERİ
VERGİ SUÇ VE KABAHATLERİ



I. VERGİ KABAHATLERİ

Vergi Usul Kanununda düzenlenen vergi kabahatleri, Vergi Ziyaı Kabahati ve Usulsüzlük Kabahati olarak karşımıza çıkmaktadır.

A. Vergi Ziyaı Kabahati

Vergi ziyaı; verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi, verginin eksik tahakkuk ettirilmesi, verginin haksız yere geri alınması ve haksız yere vergi iadesine sebebiyet verilmesi hallerinde meydana gelmektedir. Bu eylemlerden ilk ikisi tahakkuk aşamasında gerçekleşirken, haksız yere verginin geri alınması ile vergi iadesine sebebiyet verilmesi eylemlerinin konusu tahsil edilen vergidir.

Vergi Ziyaı Kabahati esasen vergi kaybı manasına gelmekte olup, kabahatin sonucunda hazine zarara uğramaktadır. Vergi Ziyaı Kabahatinin oluşabilmesi için, işlenen fiilin vergi ziyaına yol açması gerekmektedir. Dolayısıyla Vergi Ziyaı Kabahatinin bir netice kabahati olduğu söylenebilir. Yapılan eylem vergi ziyaı doğurmuyorsa kabahat de oluşmayacaktır. Yine vergi ziyaına sebep olan her eylem bu kabahat kapsamına gireceğinden, serbest hareketli bir kabahattir. Sonucu vergi ziyaını doğuran ve hazineyi zarara uğratan her eylemle, bu kabahat oluşacaktır.

Vergi idaresince yapılan denetimler sonucunda vergi ziyaı sonucunu doğuran her eylem için, ziyaa uğratılan miktar haricinde vergi ziyaına sebep olan fiilin türüne göre ayrıca vergi ziyaı cezası kesilmektedir.

1. Ağır Nitelikli Fiiller

Vergi Usul Kanununun 359. Maddesi kaçakçılık fiilini düzenlemektedir. Vergi Ziyaı Kabahatinin kaçakçılık fiili işlenmek suretiyle meydana getirilmesi halinde, meydana gelen ziyaın 3 katı idari para cezası kesilecektir. Uygulamada en çok karşılaşılan ve en fazla vergi davasına konu olan kaçakçılık suçlarıdır.

2. Orta Nitelikli Fiiller

 Ağır ve hafif nitelikli fiiller haricinde kanunda açıkça sayılmayan ancak kabahat olan eylemler de mevcuttur. Vergi ziyaına sebep olan ve ağır ve hafif nitelikli fiil olmayan her eylem, orta nitelikli kabahatleri oluşturur. Yaptırımı ise uğratılan vergi ziyaı kadar (1 kat) idari para cezası kesilmesidir.

3. Hafif Nitelikli Fiil

 Vergi Usul Kanununun 344. Maddesinin son fıkrası, hafif nitelikli fiili düzenlemiş olup tek bir hafif nitelikli fiil mevcuttur. Buna göre vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, vergi beyannamesinin kanuni süresi geçtikten sonra verilmesi, fiilin yoğunluğu hafif olduğundan, madde uyarınca kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.

B. Usulsüzlük Kabahati

Mükelleflere vergi düzeninin sağlanması için birçok yükümlülük öngören kanun koyucu, bu ödevlerin yerine getirilirken uyulması gereken usulleri de ayrıca düzenlemiştir. Usulsüzlük Kabahati ile mükelleflerin şekli ödevlere aykırılığı yaptırıma bağlanmıştır. Bu kabahat ise Genel Usulsüzlük Kabahati ve Özel Usulsüzlük Kabahati olarak ikiye ayrılmaktadır. Kanunda tek tek sayılan usulsüzlük sonucunu doğuran şekli ödevlere aykırılık halleri, mükelleflerin sıkça karşılaştığı ve yine vergi davalarına yüksek oranda konu olan kabahatlerdir.

1. Genel Usulsüzlük Kabahati

Vergi Usul Kanununun 352. Maddesinde düzenlenen Genel Usulsüzlük Kabahatleri, birinci derece usulsüzlük ve ikinci derece usulsüzlük olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Birinci derece genel usulsüzlükler ikinci derece genel usulsüzlüklere göre daha ağır yaptırımlara bağlanmıştır.

2. Özel Usulsüzlük Kabahati

Özel Usulsüzlük Kabahatinin fiilleri de Genel Usulsüzlük Kabahatinin fiilleri gibi şekle ilişkin ödevlerin aykırılığa dayansa da nitelikli hali olmayıp tamamen farklı fiillerdir. Vergi Usul Kanunu 353, 355, mükerrer 355 ve 356. Maddelerinde fiiller ve yaptırımları düzenlenmiştir.  

II. VERGİ SUÇLARI

Vergi Usul Kanununda düzenlendiği şekliyle vergi suçları kabaca Kaçakçılık Suçu, Vergi Mahremiyetinin İhlali Suçu, Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma Suçu, Muhtar ve İhtiyar Heyetinin Ekim Sayım Beyanı ile İlgili Görev Suçu olarak sayılabilir. Ancak özel kanunlarda da vergi suçlarına ilişkin dağınık şekilde hükümler bulmak mümkündür.

A. Kaçakçılık Suçu

Vergi Usul Kanununun 359. Maddesinde Kaçakçılık Suçları ve Cezaları başlığı ile düzenlenen vergi kaçakçılığı suçu, mükelleflerin en sık başvurduğu, en fazla vergi davalarına konu olan ve uygulamada en çok karşılaşılan vergi suçudur. Bağlı hareketli ve seçimlik bir suçtur.  Kanun maddesi incelendiğinde kaçakçılık suçlarının fiillerini şu şekilde sıralayabiliriz: Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defterler üzerinde hesap ve muhasebe hilesi yapmak, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açmak veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydetmek, defter kayıt ve belgeleri tahrif etmek veya gizlemek veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak, Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok etmek veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koymak veya hiç yaprak koymamak veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak, ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basmak veya bilerek kullanmak.

Kanun koyucu kaçakçılık suçuna sebebiyet verecek tüm fiilleri saymış olup her bent bakımından seçimlik hareketli suçlar düzenlenmiştir. Yaptırım olarak işlenen fiillerin yoğunluğuna göre farklı hapis cezaları öngörülmüştür. 359. Maddenin a-1ve 2. bendindeki suçların yaptırımı on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır. B bendindeki fiillerin yaptırımı üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası iken c bendindeki suçlar için iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. 

B. Vergi Mahremiyetinin İhlali Suçu

Vergi Usul Kanunu 362. Maddesi Türk Ceza Kanunu 239. Maddesine atıf yaparak, vergi mahremiyetine uymaya mecbur olan kimselerden bu mahremiyeti ihlal edenleri cezalandırmayı amaçlamıştır. Atıf yapılan 239. Maddede düzenlenen Ticari Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması Suçu şikâyete bağlı olduğundan, Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu da şikâyete tabidir. Suçun faili ise görevi gereği mükellefe ait sırları öğrenen kimselerdir. Yaptırımı ise bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır.

C. Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma Suçu

Vergi Usul Kanununun 363. Maddesinde Türk Ceza Kanunu’nun 257. Maddesinde düzenlenen görevi kötüye kullanma suçuna atıf yapılarak vergi muameleleri, vergi incelemeleri süreçlerinde görevli olan memurlar ile yargı sürecindeki mahkeme görevlilerine mükelleflerin özel işlerini yapmaları halinde cezalandırılmaları düzenlenmiştir. Özel işten kastedilenin tam olarak ne olduğu açık değildir. Suç esas itibarıyla görevi kötüye kullanmanın özel bir şeklidir. Cezanın yaptırımı ise altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır. Bununla birlikte fiilin vergi ziyaına neden olması halinde, faile ayrıca Vergi Ziyaı Cezası kesilecektir.

D. Muhtar ve İhtiyar Heyetinin Ekim Sayım Beyanı ile İlgili Görev Suçu

Vergi Usul Kanununun Ekim ve Sayım Beyanı başlıklı 4. Kısmı 243. Madde ve devamında zirai işletmelerin beyan yükümlülüklerini düzenlerken, muhtar ve ihtiyar heyetine birtakım görevler yüklemiştir. Bu görevlerin ihmal ya da kötüye kullanılması halinde, kanun Türk Ceza Kanunu 257. Maddeye atıf yaparak, görevi kötüye kullanma suçuna ilişkin hükümlerine göre faillerin cezalandırılacağını belirtmiştir. Suç, görevi kötüye kullanmanın özel bir çeşidi olup yaptırımı altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır. 

SONUÇ

Vergi ceza hukuku genel olarak vergi kabahatleri ve vergi suçlarından oluşmaktadır. Usulsüzlük kabahati, mükelleflere ayrıntılı şekli ödevlere aykırılık hallerinde karşılarına çıkan vergi idaresince verilen bir idari para cezası olup kanunda itiraz yolu ayrıca vergi mahkemeleri olarak özellikle belirtilmiştir. Bunun yanı sıra vergi ziyaı halinde ziyaa uğratılan miktar gecikme faizi ile birlikte tahsil edilirken, ayrıca kabahatin ağır, orta ya da hafif olmasına göre ziyaa uğratılan miktarın farklı katlarınca vergi ziyaı cezası verilmektedir. Bunun yanı sıra vergi cezaları, özellikle kaçakçılık suçu, ziyaa uğratılan miktarın para cezası ile fazlasıyla tahsili haricinde ayrıca ceza mahkemelerinde ciddi yargılamalara sebep olmakta ve alt sınır bakımından para cezasına çevrilmeyen hapis kararları ile mükellefler karşı karşıya kalmaktadırlar. Vergi incelemelerinin en başından beri süreç takip edilerek verilen ifadelere dikkat edilmeli, yapılan ödeme evrakları ve zorunlu defterlerin ibrazlarına ehemmiyet gösterilmeli, ihbarname ve dayanak olumsuz rapor hakkında süresi takip edilerek vergi davaları açılmalıdır.

 

 Av. Ahmet Faruk ERBİL

Paylaş:
Son Blog Yazıları
18 Aralık 2024 Çarşamba
Anayasa Mahkemesi, kamu personeli olan kişinin kendisi hakkındaki verilere erişim talebinin reddedilmesi nedeniyle özel hayata saygı hakkı kapsamındaki kişisel verilerin korunmasını isteme hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin açılan davada sicil ve değerlendirme notlarının paylaşılmamasını huku...
16 Aralık 2024 Pazartesi
HAGB kararları özellikle memuriyete yada asker/polis sınavlarına girişte adayların önüne engel olarak çıktığı gibi bilirkişilik kanunu uyarınca bilirkişi yada konkordato komiseri olmak isteyenler için de engel olabilmektedir.6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nun 1. maddesinde; "Bu Kanunun amacı; bilir...
1 Aralık 2024 Pazar
01 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile idari para cezalarının birçoğu idari yargı merciilerinin görev alanında çıkarılarak sulh ceza mahkemelerini görev alanına alınmış, Karayollları Trafik kanununda yapılan değişikliler ile birlikte idare mahkemesinin görev alan...