2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun "İl ve İlçe Trafik Komisyonları" kenar başlığını taşıyan 12. maddesinin b-1. bendinde; il sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak, b/3. bendinde de, "karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek", il ve ilçe trafik komisyonlarının görev ve yetkileri arasında sayılmış, İlçe Trafik Komisyonu Kararlarının, İl Trafik Komisyonunca incelenip vali tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe gireceği kurala bağlanmıştır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasında, taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, dördüncü fıkrasında, taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği, 34. maddesinde ise, taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmi Gazete'de yayımlanacağı kuralına yer verilmiştir.
23.10.2012 tarih ve 28450 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklikle, Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 6/4 bendinde D türü yetki belgesinin Otobüsle tarifeli veya tarifesiz yurtiçi yolcu taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacak gerçek ve tüzel kişilere verileceği, D4 yetki belgesinin ise Ticari olarak, taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak yapacaklara, verileceği düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 9. maddesinin 1. fıkrasında, yetki belgelerinin hiçbir şekilde satılamayacağı ve devredilemeyeceği kurala bağlanmıştır.
Uygulamada kooperatif hissesinin satan alarak minibüsçülük yapmak isteyen esnafın D-4 yetki belgesi istemiyle yaptıkları başvurular İl Trafik Komisyonlarınca reddedilmekte olup, ret işlemlerine karşı idari yargı merciilerinde dava açılmaktadır.
Yukarıda yer verilen Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nde her ne kadar yetki belgelerinin hiçbir şekilde devredilemeyeceği hükmü getirilmiş ise de, anılan hükmün D4 yetki belgesi düzenlenebilmesi için aranan ildeki mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından bir sakıncası olmadığına dair il trafik komisyonu kararının bulunmaması durumu için geçerli olduğu, yetki belgesinin devredilmesini talep eden kişiye ilişkin olarak bu yönde bir komisyon kararının bulunması halinde yetki belgesinin devrinin mümkün olabileceği, aksi düşüncenin Anayasanın 35. maddesinde yer verilen mülkiyet hakkının yönetmelik hükmüyle sınırlandırılması anlamına geleceği açıktır.
Kooperatif hissesini devir alarak, bu hisseye göre kooperatif üyesi olan ilgilinin ; kooperatif üye sayısını artırmayacağı, üye sayısının aynı kalacağı açık olduğu gibi, hisseyi devreden kişiden alınacak muvafakat ile aynı güzergahta D-4 yetki belgesi verilmesinde mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından sakınca olmadığına dair İl Trafik Komisyonu kararının alınmasından sonra, eski malik adına adına bulunan D-4 yetki belgesinin iptali ve kendi adına D-4 yetki belgesi düzenlenmesi istemiyle Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ilgili Bölge Müdürlüğü'ne başvuruda bulunabilecektir.
Nitekim, kooperatif hissesini devralarak D-4 yetki belgesi için başvuran müvekkilimiz hakkında açılan davada İstanbul Bölge İdare mahkemesi 8. İdari Dava Dairesince (2018/1524);
"Bu durumda; Yalova-Çiftlikköy arası yolcu taşımacılığı için izin verilen kooperatifteki bir üyenin hissesini devir alan davacının, anılan güzergahta yolcu taşımacılığı yapan 73 araç sayısını artırmayacağı dikkate alındığında; davacıyla ilgili D-4 yetki belgesi verilmesinde mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından sakınca bulunduğuna dair başka bir sav da bulunulmaması hususları bir bütün olarak ele alınıp değerlendirildiğinde, davacının başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka uygunluk; yürütmenin durdurulması kararı uyarınca, davacının isteminin İl Trafik Komisyonu toplantısında görüşülmeye başlandığı, dolayısıyla mahkeme kararının uygulanmaya başlandığı görüldüğünden, işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine dair verilen İdare Mahkemesi kararında da isabet görülmemiştir." şeklindeki gerekçe ile D-4 yetki belgesi verilmesine ilişkin başvurunun reddine ilişkin işlemin İPTALİNE karar verilmiştir.
Yönetmelikte her ne kadar D-4 yetki belgelerinin devredilemeyeceği kurala bağlanmış ise de, hükmün D4 yetki belgesi düzenlenebilmesi için aranan ildeki mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından bir sakıncası olmadığına dair il trafik komisyonu kararının bulunmaması durumu için geçerli olduğu, yetki belgesinin devredilmesini talep eden kişiye ilişkin olarak bu yönde bir komisyon kararının bulunması halinde yetki belgesinin devrinin mümkün olabileceği yargı kararları ile açıklığa kavuşturulduğundan kooperatif hissesi satın alınarak yeni hissedar tarafından D-4 yetki belgesi için İl Trafik Komisyonuna başvuru yapılması mümkündür.
Av. Sadi KAYABAŞI
