657 sayılı Kanunun 125. Maddesinde disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller sayılmış olup, buna göre; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma cezaları devlet memurlarına verilecek cezalar olarak düzenlenmiştir.
Madde uyarınca verilecek dördüncü ceza kademe ilerlemesinin durdurulması cezası olup, bu cezayı gerektiren fiil ve haller şunlardır:
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,
b) Özürsüz ve kesintisiz 3 - 9 gün göreve gelmemek,
c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,
d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak.
e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,
f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
g) (Mülga:17/9/2004 - 5234/33 md.)
h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,
ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,
j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,
k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,
l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,
m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,
n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,
o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.
Kademe ilerlemesinin durdurulması fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır.
Özellikle TSK ve EGM de görev yapan rütbeli personel için durdurma cezaları terfiler yönüyle önem arz etmekte olup, bu konuya ilişkin ayrıca değinilecektir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, devlet memurluğundan çıkarma cezasından sonra en ağır ceza olup, bu cezayı gerektiren fiiller de diğer ceza türlerine göre nispeten daha ağırdır.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren bu fiiller içinde en fazla ceza verilen bentlerden biri de " Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak" bendi olup, bu fiil nedeniyle birçok davanın açıldığı görülmektedir.Genellikle rüşvet alma suçu ile karıştırılan bu bent nedeniyle sıkça yorum hatası yapıldığı görülmektedir.
" Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak " şeklinde tanımlanan fiil aynı zamanda çeşitli şekillerde TCK kapsamında da suç teşkil ettiğinden, şayet varsa ceza yargılamasının da dikkate alınması gerekmektedir.
Disiplin cezaları, kamu görevlilerinin mevzuata, çalışma düzenine, hizmetin gereklerine aykırı eylemlerine karşı düzenlenen idari yaptırımlardır. Kamu hizmetlerinden sürekli uzaklaştırılabilmek gibi ağır sonuçlara kadar uzanan disiplin cezaları, ağırlığı ve önemi sebebiyle Anayasa'nın 38. maddesindeki suç ve cezalara ilişkin kurallara tabi tutulmuşlardır.
Kamu görevlilerinin disipline aykırı eylem ve işlemleri nedeniyle disiplin cezası verilebilmesi için, anılan eylem ve işlemlerin sübut bulup bulmadığının usulüne göre yürütülen soruşturma ile ortaya konulması, tespit edilen disipline aykırı davranışlar nedeniyle de yasa veya yönetmeliklerde yer alan uygun cezanın verilmesi gerektiği disiplin hukukunun temel ilkelerinden olup, suçun ilgilisi tarafından işlenilmiş olduğunun kesin ve hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde hukuken kabul edilebilir nitelikte somut tespitlerle ortaya konulması gerekmektedir.
Danıştay 12 Dairesinin 2012/824 sayılı kararında;
"..., soruşturma raporunda davacının görevi ile ilgili çıkar sağladığına ilişkin bir tespitin yapılmadığı görüldüğünden 657 sayılı Kanunun 125/D-c maddesi kapsamında cezalandırılamayacağı sonucuna varıldığından, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir" gerekçesiyle işlemin iptali gerektiğine işaret etmiştir.
Madde ile çıkar sağlamak cezalandırıldığından, kamu görevlisinin görevinden kaynaklanan çıkarın yapılacak soruşturma ile açık ve net olarak ortaya konulması gerektiği gibi, bu hususun tereddüde yer bırakmayacak şekilde ispatlanması gerektiği disiplin hukukunun genel ilkelerindedir.
Av. Sadi KAYABAŞI
