657 sayılı Kanunun 125. Maddesinde disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller sayılmış olup, buna göre; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma cezaları devlet memurlarına verilecek cezalar olarak düzenlenmiştir.
Madde uyarınca verilecek dördüncü ceza kademe ilerlemesinin durdurulması cezası olup, bu cezayı gerektiren fiil ve haller şunlardır:
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,
b) Özürsüz ve kesintisiz 3 - 9 gün göreve gelmemek,
c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,
d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak.
e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,
f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
g) (Mülga:17/9/2004 - 5234/33 md.)
h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,
ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,
j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,
k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,
l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,
m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,
n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,
o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.
Kademe ilerlemesinin durdurulması fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır.
Özellikle TSK ve EGM de görev yapan rütbeli personel için durdurma cezaları terfiler yönüyle önem arz etmekte olup, bu konuya ilişkin ayrıca değinilecektir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, devlet memurluğundan çıkarma cezasından sonra en ağır ceza olup, bu cezayı gerektiren fiiller de diğer ceza türlerine göre nispeten daha ağırdır.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren bu fiiller içinde en fazla ceza verilen bentlerden biri de "Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek" bendi olup, bu fiil nedeniyle birçok davanın açıldığı görülmektedir.
"Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek" şeklinde tanımlanan fiil aynı zamanda çeşitli şekillerde TCK kapsamında da suç teşkil ettiğinden, şayet varsa ceza yargılamasının da dikkate alınması gerekmektedir.
Sahtekarlık (bozma-değiştirme) TCK kapsamında da bir suç olduğundan gerçeğe aykırı düzenlenen rapor ve belge ile kast edilenin gerçekte olmayan, alınması yada verilmesi gerekmeyen bir belgenin olayın faili tarafından yaratılmış olmasıdır. Ancak, Danıştay Yargıtay içtihatlarının aksine, yanlış ve hatalı düzenlenen belgenin sahte olduğunu ileri sürerek cezalandırmaya sıcak bakmamaktadır.
Danıştay 12. Dairesi bir kararında (2003/4744) , davacının branşı olmayan işlerde ve ihtilaflı bir konuda hata yapmasının mümkün olduğu, hak ediş için yapılan hesaplamaların nihai, kesin olmadığı, ..., kamu zararı bulunmadığı ve suç kastı olmadığından bahisle eylemi sahte belge düzenleme olarak nitelendirmemiştir.
Danıştay'ın bu bent ile ilgili kararlarında kamu zararı kriteri ile suç işleme kastı kriterini sıklıkla uyguladığı görülmektedir. Olayda kamu zararı bulunmuyor ise yada olayın akışında davacıya suç kastı isnad edilemiyorsa cezanın hukuka aykırı olduğunu hükmedilmektedir.
Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenleme çoğu zaman resmi evrakta sahtecilik suçu tanımına uyduğundan ilgili kamu personeli hakkında ayrıca adli soruşturma açılmakta, disiplin cezası için açılan davada ceza davası bekletici mesele yapılmaktadır. Tarafımızdan açılan davada Ankara 2. İdari dava Dairesince;
"Davacı hakkında disipline konu eylemleri nedeniyle ayrıca açılan ve Bursa 5. Ağır Ceza Mahkemesi'nin E:2021/33 sayısında kayıtlı olan dava dosyasının esası hakkında karar verilinceye kadar, işbu dava dosyasının BEKLETİLMESİNE" karar verilerek adli yargı sürecinin bitmesinin beklenmesine karar verilmiştir.
Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenleme fiili ceza hukuku yönü de ağır basan ağır bir isnat olup, hem ceza yargılaması hem de disiplin cezasının uzman bir avukat ile takip edilerek sonuçlandırılması gerekmektedir.
Av. Sadi KAYABAŞI
