7145 sayılı Kanun ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen Geçici 35. maddenin (D) fıkrasında; "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl süreyle; 1) Türk Silahlı Kuvvetlerinden emekliye sevk edilen, kendi isteğiyle emekli olan, 31/1/2013 tarihli ve 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu hükümlerine göre Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası alan, Devlet memurluğundan çıkarılan, sözleşmeleri feshedilen, müstafi sayılan veya istifa eden subay, sözleşmeli subay, astsubay, sözleşmeli astsubay, Devlet memuru, işçi, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler ile 926 sayılı Kanunun geçici 32 nci maddesi kapsamında haklarında işlem tesis edilenlerden, (...) terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilenlerin rütbeleri ilgili bakanın onayıyla alınır. (...)" hükmüne yer verilmiştir.
Madde ile TSK personeli iken emekliye ayrılan yada ilişiği kesilen personelin rütbelerinin bakan onayı ile geri alınması düzenlenmiş, maddenin verdiği yetki ile FETÖ/PDY mensubiyeti yada iltisakı olduğundan bahisle binlerce emekli personelin rütbeleri geri alınmıştır.
Rütbenin geri alınması işlemine karşı açılan davalarda iptal/ret kararları verilmiş olup, bu işlemlerin dayanağı olan 375 sayılı KHK'nın geçici 35/D maddesi ile bir kısım maddelerinin iptali istemiyle açılan davada Anayasa Mahkemesinin 30.06.2022 tarih ve E:2018/137, K:2022/86 sayılı kararı ile
"... Kurallarda terör örgütlerine veya devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplarla iltisaklı yahut irtibatlı olduğu değerlendirilen TSK, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Teşkilatından emeklilik, istifa, disiplin, sözleşmenin feshi gibi nedenlerle ayrılan kişiler hakkında rütbelerin alınması kararı verilmeden önce ilgili merciler tarafından uygun vasıtalarla savunma ve delil sunma imkânı sağlanmak suretiyle kişilerin sürece katılımını sağlayacak herhangi bir usulün benimsenmediği görülmektedir. Dolayısıyla kurallar kapsamında TSK, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Teşkilatından emeklilik, istifa, disiplin, sözleşmenin feshi gibi nedenlerle ayrılanlardan terör örgütlerine veya devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplarla iltisaklı yahut irtibatlı olduğu değerlendirilen kişilerin haklarındaki isnatlara cevap verme ve bunlara karşı delil sunma imkânının tanındığı bir soruşturma süreci yürütülmeden ve bu süreç sonunda somut olgu ve olaylar çerçevesinde iddia, savunma ve delillerin tartışılarak ulaşılan sonucun dayandığı maddi ve hukuki temelleri gösteren gerekçeler açıklanmadan yetkili mercilerce rütbelerinin alınmasına imkân tanınmasının millî güvenlik ve kamu düzeninin sağlanması amacı bakımından demokratik bir toplum düzeninin gereklerine uygun ve ölçülü olduğu söylenemez. Bunun yanında tedbir kararına karşı idari yargıda dava açma imkânının bulunması olağan dönem koşullarında rütbelerin alınması kararı öncesinde bireyselleştirme koşulunun sağlanmadığı söz konusu tedbir sürecini millî güvenlik ve kamu düzeninin sağlanması amacı bakımından ölçülü hâle getirmez.Açıklanan nedenlerle kurallar, Anayasa’nın 13., 20., 36., 38. ve 118. maddelerine aykırıdır. iptali gerekir.'' gerekçesi ile anılan hükmün iptaline karar verilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra rütbelerin iadesi talebiyle açılan davalar kabul edildiği gibi daha önce açılıp ret ile sonuçlanan davalarda istinaf daireleri ret kararlarını kaldırmakta ve Anayasa Mahkemesi kararı dikkate alınarak yasal dayanağı kalmayan işlemlerin iptaline karar vermektedir.
Nitekim, isth. kıd. yüzbaşı iken emekli olan ve rütbeleri geri alınan müvekkilimiz için önce rütbelerin iadesi için başvuru yapılmış, talebin reddi üzerine açtığımız davda Ankara 25. İdare Mahkemesi 07.11.2023 gün ve E :2023/1516 sayılı kararı ile;
"Bu durumda, Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde İsth. Kıd. Yüzbaşı olarak görev yapan ve 2017 yılında emekliye ayrılan davacının, hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmak suretiyle HAGB kararı verildiği ve emekli olup 7145 sayılı Kanun'un 26. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen Geçici 35. maddenin (D) bendi uyarınca rütbelerinin geri alınmasına dair işlemin yasal dayanağı olan 7145 sayılı Kanun'un 26. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen Geçici 35. maddenin (D) bendi hükmünün Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi nedeniyle, yasal dayanağı kalmayan davacının rütbesinin iadesine yönelik talebinin reddine ilişkin 26/07/2023 tarih ve E:...15349600 sayılı dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır." gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Rütbenin geri alınmasına ilişkin işlemlerin yasal dayanağı kalmadığından devam eden yada yeni açılacak davalarda artık idari yargı merciilerince iptal kararları verilmekte olup, bu işleme muhatap olan rütbeli personelin yargı yoluna başvurarak rütbelerini geri almaları hukuken mümkündür.
Av. Sadi KAYABAŞI
