01 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile idari para cezalarının birçoğu idari yargı merciilerinin görev alanında çıkarılarak sulh ceza mahkemelerini görev alanına alınmış, Karayollları Trafik kanununda yapılan değişikliler ile birlikte idare mahkemesinin görev alanda olan bazı işlemler için görevsizlik kararları verilmeye başlanmıştır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde, sürücü belgesi, bu Kanunda belirtilen motorlu araçların sürülmesine yetki veren belge olarak tanımlanmış, "Sürücü belgesi alma zorunluluğu" başlıklı 36. maddesinde; "Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesi yasaktır. Araçlar, Yönetmelikte sınıfları belirtilen sürücü belgelerine sahip sürücüler ile çok taraflı anlaşmalara göre sürücü belgesi bulunan veya geçerli uluslararası sürücü belgesi olan kişilerce sürülebilir..." hükmüne, "Sürücü belgesi sınıfları" başlıklı 38. maddesinde; "Sürücü belgesi sınıfları, belge sahiplerine sürme yetkisi verilen motorlu araçların cinsleri, özellikleri, sürücü belgelerinin şekli, içeriği ve verilmesine ilişkin hususlar ile Uluslararası Sürücü Belgesinin verilmesine dair usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmüne, anılan Kanun'un 02.08.2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6495 sayılı Kanun'un 20. maddesiyle değişik 112. maddesinin ilk üç fıkrasında; "Bu Kanunun 6 ncı maddesinde sayılan görevlilerin ve trafik tescil kuruluşlarının yetkilendirildiği hâller hariç olmak üzere, sürücü belgelerinin geri alınmasına ve iptaline sulh ceza mahkemeleri karar verir. Bu Kanunun 51 inci maddesinin ihlali ve 118 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı “100 ceza puanını doldurmak” eylemi nedeniyle sürücü belgelerinin geri alınmasına yine bu Kanunun 6 ncı maddesinde sayılan görevliler yetkilidir. Sürücü belgelerinin geçici olarak geri alınması veya iptaline dair verilen kesinleşmiş mahkeme kararı örnekleri, sürücülerin sicillerine işlenmek üzere mahkemelerce ilgili trafik birimlerine gönderilir." kuralına yer verilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda 12/07/2013 tarih ve 6495 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle, sürücü belgesinin geri alınmasına ve dolayısıyla sürücü belgesinde yer alan sınıfların iptal edilmesine karşı kanun yoluna ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği görülmektedir.
Öte yandan,2918 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılmış olan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 81.maddesinde "Sürücü belgelerinin düzenlenmesi, kişiselleştirilmesi ve teslimiyle ilgili usul ve esaslar", 83.maddesinde "Zayi Edilen veya Yıpranan Sürücü Belgelerinin Değiştirilmesi", 87.maddesinde "Sürücü belgelerinin geçerlilik süresi ve yenilenmesi", 89.maddesinde "Adres Değişikliklerini Bildirme ve Sürücü Belgelerini Bulundurma Zorunluluğu", 90.maddesinde "Sürücü belgelerinin trafik görevlilerince geri alınması halleri ile şartları" 91.maddesinde " Sürücü Belgelerinin Yetkililerce İncelenmek Üzere Geçici Olarak Alınması Halleri ve Şartları" ile ilgili hususlar ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Kanunda sürücü belgesine ilişkin açık düzenleme bulunmadığından bahisle idari yargı merciilerince görevsizlik kararı verilmekte ise de, sürücü belgesi alma yada sınıfını değiştirme talebiyle yapılan başvuruların reddine ilişkin işlemlerin birer idari işlem olduğu kuşkusuzdur.
Nitekim, görevsizlik kararına yaptığımız itiraz üzerine Ankara BİM 9. İdari Dava Dairesince;
"İdari yargı mercilerinde yargısal denetimi yapılarak çözümlenecek uyuşmazlıklarda, öncelikle dava konusu işlemin idari bir işlem olup olmadığı hususunun, başka bir anlatımla idare hukuku kurallarına göre tesis edilen, kamu gücüne dayanarak diğer tarafın rızasını aramaya gerek olmaksızın hukuki durumda tek yanlı irade açıklamasıyla değişiklik meydana getiren bir işlem olup olmadığının ortaya konulması gerekmektedir.
Süresi biten sürücü belgesinin yerine yeni sürücü belgesi verilirken sürücü belgesi sınıfının değiştirilmesi yönündeki uyuşmazlık konusu işlemin, idarenin tek yanlı ve kamu gücüne dayalı olarak tesis ettiği işlemlerden olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır.
Bu durumda, davalı idarenin kendi görev alanındaki kamu hizmetini, idare hukuku ilke ve kurallarına göre yürüteceği, idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların da Anayasanın 125. maddesi ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesine göre idari yargı yerinde görülmesi gerektiğinden, işin esasına girilip uyuşmazlığın çözümlenmesi gerekirken uyuşmazlığın adli yargının görevine girdiğinden bahisle davanın görev yönünden reddedilmesine ilişkin istinafa konu İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmemiştir." gerekçesiyle görevsizlik kararı kaldırılmıştır.
Kabahatler Kanunu ile idari para cezaları konusunda görevsizlik kararları ve nihayetinde Uyuşmazlık Mahkemesi kararları ile "görev" konusu nispeten aşılmışken, ilk bakışta idari bir işlem olduğu açık olan sürücü belgesinin sınıfının değiştirilmesi şeklindeki işlemlerin idari yargı merciilerinde görülmesi gerektiği Anayasada yer alan adli yargı-idari yargı ayrımının doğal bir sonucudur.
Av. Sadi KAYABAŞI
