Özellikle güvenlik kurumlarına atanmak isteyen (polis,
komiser, uzman erbaş, subay, astsubay vb) adaylar ile diğer memuriyetlere
KPSS ile atanmak isteyen ancak işledikleri suçlar nedeniyle hakkında HAGB
kararı olan personelin atamaları HAGB kararları ilgi tutularak arşiv
araştırması ve güvenlik soruşturmasının olumsuz olduğundan bahisle
reddedilmekte, memur olarak atanabilmek için bu kişilerin idari dava açmaları
gerekmektedir.
Ceza Muhakemesi Kanununun 231. maddesinin 5 numaralı bendinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesi düzenlenmiş bulunmaktadır. Bende göre; “Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.”
TCK'nın yürürlüğe girmesinin ardından HAGB kararı
alanların memuriyete girip giremeyeceği sorunu idari yargıda tartışılmış, HAGB
kararının memuriyete engel olmadığı Danıştay tarafından kabul edilmiştir.
Nitekim Danıştay 12. Dairesinin 09.07.2008 gün ve e.2007/2534, K.2008/4502
sayılı (ek-3) kararında;
"Uyuşmazlık bu açıdan değerlendirildiğinde;
davacı hakkında mahkumiyet kararını veren Ağır Ceza Mahkemesi tarafından
yapılan inceleme ve değerlendirmede; davacının durumunun Ceza Muhakemesi
Kanununun 231. maddesi kapsamında olduğu ve bu maddede aranılan koşulların
gerçekleşmiş olduğu sonucuna ulaşılarak sanık hakkındaki hükmün açıklanmasının
geri bırakılmasına hükmedilmesi karşısında, hükmün sanık hakkında hukuki sonuç
doğurmayacağının da anılan maddede açıkça belirtilmiş olması nedeniyle
davacının memuriyetine engel bir mahkumiyet hükmünün bulunduğundan söz etme
olanağı kalmamıştır.” denilerek hükmün açıklanmasının geri bırakılması
halinde memuriyete engel bir husus bulunmadığı açıkça ortaya konulmaktadır.Kaldı
ki, 657 sayılı Kanunun 48. Maddesinde hangi suçların memuriyete engel olduğu
açıkça düzenlenmiş olup, müvekkilimin bu suçlardan birinden ceza almadığı da
ortadadır.
HAGB kararları yalnızca
mahkemenin bildiği, tebliğe çıkarılmayan, hukuki sonuç doğurmayan
kararlardır.Erteleme müessesesinde olduğu gibi HAGB kararları da sonuç
doğurmadığından güvenlik soruşturmasına esas alınabilmesi olanaklı değildir.
CMK'da açıkça kararın hiçbir hukuki sonuç doğurmayacağı kurala bağlandığından
ve esasen HAGB kararları adı üstünde açıklanmadığından güvenlik soruşturmasına
esas alınabilmesi olanaklı değildir.
Nitekim Anayasa Mahkemesi, 657 sayılı Kanunun 48.
Maddesine eklenen "Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması
yapılmış olmak." şeklindeki bent için açılan davada (2018/73)
güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının kapsamı belirli olmadığından
kanun maddesinin iptaline karar vermiştir. Kararda :
"171. Kuralda güvenlik soruşturması ve/veya arşiv
araştırması yapılması memurluğa alımlarda genel şartlar arasında sayılmasına
karşın güvenlik soruşturmasına ve arşiv araştırmasına konu edilecek bilgi ve
belgelerin neler olduğuna, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi
mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına ilişkin herhangi bir düzenleme
yapılmamıştır. Diğer bir ifadeyle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının
yapılmasına ve elde edilecek verilen kullanılmasına ilişkin temel ilkeler
belirlenmeksizin kuralla sadece güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması
yapılması devlet memurluğuna alımlarda aranacak şartlar arasında sayılmıştır.
172. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması
sonucunda devlet memurluğuna atanmada esas alınacak kişisel veri niteliğindeki
bilgilerin alınmasına, kullanılmasına ve işlenmesine yönelik güvenceler ve
temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına
izin verilmesi Anayasa’nın 13., 20. ve 128. maddesiyle bağdaşmamaktadır."
cümlelerine yer verilmekte olup, güvenlik
soruşturmasının içeriğinin belirsiz olması iptal gerekçesi olmuştur. Danıştay
kararları da HAGB nedeniyle güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak kabul
edilmesini hukuka aykırı bulmaktadır.
Son olarak, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu 07.04.2021 günlü Resmi Gazetede yayımlanmış olup, arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması kanunda tanıma kavuşmuştur.Kanunda ayrıca yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonu kurulacağı, memuriyet veya kamu görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal verilerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletileceği, kişisel verilerin korunmasına ilişkin tedbirlerin alınacağı kurala bağlanmıştır. Kanunda HAGB kararlarının memuriyete engel olacağına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. 657 sayılı Kanunda memuriyete engel suçlar maddeler halinde sayılmış olup, HAGB kararı alınması halinde bu suçların memuriyete engel olamayacağı açıktır. Bununla beraber, jandarma, polis gibi bazı güvenlik personelinin yönetmeliklerinde HAGB'ye ilişkin özel düzenlemeler mevcut olup, dava açarken bu düzenlemelere de dikkat etmek gerekmektedir.HAGB kararlarının memuriyete engel olmadığına ilişkin örnek kararlar sitemizin memur davaları bölümünde özetlenmiştir.
Av. Sadi KAYABAŞI
