25.06.1983 tarih ve 18088 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin "Temel ilkeler" başlıklı 4. maddesinde; "Temel ilkeler şunlardır:
a) Yer değiştirme suretiyle atamalarda kadro imkanları gözönünde bulundurulur.
b) Yer değiştirme suretiyle atamalar, ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden
benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılmak suretiyle oluşturulan bölgeler arasında yapılır.
c) Bu atamalarda, memurların bölgeler arasında adil ve dengeli dağılmasını sağlamak
esastır." hükmüne, "Sağlık Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği" başlıklı 13. maddesinde; "Memurun sağlık mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisi, eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının görev yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığı veya mevcut görev yerinin söz konusu kişilerin sağlık durumunu tehlikeye düşüreceğini eğitim ve araştırma hastanesi veya üniversite hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi gerekir.
Sağlık mazeretine dayalı olarak yapılacak yer değişikliğinde memur aynı hizmet bölgesi içinde başka bir hizmet alanına, bu şekilde mazeretin karşılanamaması halinde ise başka bir hizmet bölgesinde kurumca ihtiyaç duyulan ve mazeretinin karşılanabileceği bir hizmet alanına atanabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Bu yönetmeliğin ardından her bakanlık ve kurum kendi yönetmeliğini yayımlayarak çerçeve yönetmeliğe uygun hale getirmiş, sağlık mazeretine ilişkin genel kural hemen her yönetmeliğe girmiştir.
Buna göre memurun kendisi, eşi, anne babası ve çocukları ile vasi tayin edilmesi halinde kardeşi için görev yaptığı yerde tedavi imkanı bulunmazsa, eğitim ve araştırma hastanesi yada üniversite hastanesinden alınacak bir rapor ile tayin isteme hakkını kazanabileceği gibi bu şekilde bir atama gerçekleştiği taktirde atamanın iptalini de talep edebilecektir.
Naklen atama ve kurum içi atama hallerinde geçerli olan bu durumun özellikle mecburi hizmet ilk atama yükümlüsü doktorlar için de geçerli olduğunu vurgulamak gerekmektedir.
Nitekim, Hakkari iline atanan davacı için kanser hastası annesi nedeniyle açtığımız davada Sakarya 2. İdare Mahkemesince (2024/804) ;
"Mahkememizce yukarıda belirtilen ara kararına gönderilen cevapların incelenmesi neticesinde ise davacının annesinin takip hastası olduğu gerekçesi tekrarlanarak sağlık mazeretinin reddedildiği hususu belirtilmek ile birlikte ...... Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nce düzenlenen 04/04/2024 tarih ve ............... sayılı raporda yer alan tedaviye yönelik ibareler hakkında davalı idarece tesis edilen işlemlerin gerekçesinin açıklanmadığı kaldı ki davacının annesinin hastalıklarının takip ve tedavi işlemlerinin atamasının yapıldığı Hakkari ilinde yapılabileceği klinik de olmadığı , ............ Eğitim Araştırma Hastanesi'nin 04/04/2024 tarih ve ................. sayılı raporunda ve aynı hastanenin 03/06/2024 tarihli durum bildirir raporunda meme malign neoplazmı tanısı bulunan davacının annesinin tedavisinin devam ettiği, Hakkari ilinde kalması durumunda takip ve tedavinin yürütülebileceği bir sağlık kuruluşu olmaması nedeniyle sağlık durumunun tehlikeye düşeceği görülmekle davacı açısından sağlık mazereti nedeniyle atanma şartlarının gerçekleşmiş olduğu anlaşılmış olup davacının durumu değerlendirilerek, annesinin tedavisinin yapılabileceği bir ilin münhal kadrolarına (bu illere yönelik davacının tercihleri de göz önünde bulundurularak) atanması gerekirken aksi kabulle davacının sağlık mazeretinin reddedilmesine ve Hakkari iline atanmasına yönelik tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk bulunmamıştır" gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir.
Şüphesiz Anayasada yer alan en temel hak olan yaşama hakkı sağlıklı bir beden ile mümkündür. Kişinin hem kendisinin hem yakınlarının sağlıklı olması gündelik hayatın devamı için şart olduğundan naklen atamalarda sağlık mazeretlerinin değerlendirilmesi gerektiği gibi aksi yönde tesis edilen işlemlerin idari yargı merciilerinden döneceğinin bilinmesi gerekmektedir.
Av. Sadi KAYABAŞI
