657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B bendinde; "Sözleşmeli personel: Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Cumhurbaşkanınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde, ihdas edilen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir." şeklinde tanımlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49. maddesinin üçüncü fıkrasında; "Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir. Sözleşmeli personel eliyle yürütülen hizmetlere ilişkin boş kadrolara ayrıca atama yapılamaz. Bu personelin, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş kadro unvanının gerektirdiği nitelikleri taşımaları şarttır." hükmüne, anılan maddenin 8. fıkrasında ise; "Belediyenin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarın yüzde otuzunu aşamaz. Nüfusu 10.000'in altında olan belediyelerde bu oran yüzde kırk olarak uygulanır. Yıl içerisinde aylık ve ücretlerde beklenmedik bir artışın meydana gelmesi sonucunda personel giderlerinin söz konusu oranları aşması durumunda, cari yıl ve izleyen yıllarda personel giderleri bu oranların altına ininceye kadar yeni personel alımı yapılamaz. Yeni personel alımı nedeniyle bu oranın aşılması sebebiyle oluşacak kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren hesaplanacak kanunî faiziyle birlikte belediye başkanından tahsil edilir. Personelin her türlü alacakları zamanında ve öncelikle ödenir" hükmüne yer verilmiştir.
Sözleşmeli personel mevzuatta istisna olarak öngörülmüş ise de, hem merkezi idarenin hem de yerel yönetimlerin (belediye, üniversite) sıklıkla sözleşmeli personel istihdam ettiği görülmektedir. İhtiyaca binaen yıllık sözleşme ile çalıştırılan bu personelin ihtiyaç devam etiği sürece sözleşmelerinin yenilenmesi gerekmekte olup, aksi yöndeki işlemlerin yargı merciilerinden döndüğü görülmektedir.
Sözleşme yenilenmemesi yada feshi davalarında idari yargı merciileri yerel yönetimlerden boş-dolu kadro cetvellerini istemekte, gelen cevabi bilgilere göre karar vermektedir.Boş kadronun bulunması halinde ise ihtiyaç unsuru dikkate alınarak iptal kararı verilmektedir.
Nitekim şehir plancısı olarak görev yapan müvekkilimiz hakkında açılan davada Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesince;
"Davalı idarenin savunma ekinde gönderdiği IV sayılı memur kadro cetvelinden, (1) dolu, (3) boş olmak üzere toplam (4) adet şehir planlamacısı kadrosunun bulunduğu, Belediye Meclisi'nin 03/01/2020 tarihli kararı ile de, hali hazırda boş durumda bulunan(2) şehir plancısı kadrosuna ihtiyaç olması halinde alım yapılması hususunda Başkanlık Makamına yetki verildiği, davalı idarenin 02/02/2021 tarihli ve 1864 sayılı yazısından ise, şehir plancısı T.B.'nin ihtiyaca binaen davalı idarede görevlendirilmiş olduğu görülmüştür.
Bu durumda, davacının hizmetine ihtiyaç bulunmadığının davalı idarece somut ve objektif bir biçimde ortaya konulamadığı, davacının görevinde başarısız ya da verimsiz olduğuna ilişkin bir tespitin de bulunmadığı, halihazırda (4) şehir plancısı kadrosunun (3) ünün boş olduğu anlaşıldığından, davacının hizmetine ihtiyaç bulunmadığından bahisle sözleşmesinin yenilenmemesine ilişkin işlemde, kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır." gerekçesiyle sözleşmenin yenilenmemesi işlemi hukuka aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
Sözleşmenin yenilenmemesi yada feshi hallerinde öncelikle ihtiyaç unsuru yönüyle ve diğer hukuka aykırılık nedenleri dikkate alınarak yapılacak yargılama ile işlemin iptaline karar verilebildiği gibi açıkta geçen döneme ilişkin parasal ve özlük haklara ilişkin de tazminat kararlarına hükmedilmektedir.
Av.Sadi KAYABAŞI
