Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği hükümlerine göre ülkemiz atama ve yer değiştirme için birinci ve ikinci bölge olmak üzere iki bölgeye ayrılmış, bölgeler ve hizmet süreleri belirlenmiş, personelin, bu Yönetmelikte belirtilen süre kadar en az bir defa ikinci bölgede hizmet görmesi zorunlu olduğu kurala bağlanmış, atanma sırası da 24. Maddede kapsamlı olarak düzenlenmiştir.
İkinci şark hizmeti olarak adlandırılan ve sadece emniyet personeline özgü olan bu durum sürekli eleştirilmekte, adil olarak uygulanmadığı bilinmekte, ikinci şarkı bitiren binlerce personel yanında henüz ilk şarka bile gitmeyen (torpilli) binden fazla personelin bulunduğu mahkeme kayıtlarına girmektedir.
2023 yılında Yönetmeliğin bazı hükümleri iki defa değiştirilmiştir. 26 Şubat tarihli değişiklik ile;
1-) 2024 yılında yürürlüğe gireceği bildirilen (4) grup uygulaması sonlandırılarak, halen uygulanmakta olan 1. Bölge (Batı) ve 2. Bölge (Doğu) şeklindeki (2) Bölge uygulaması aynen devam ettirilmiştir. Batı ve Doğu illeri kendi arasında gruplara ayrılmamıştır.
2-) 1. Bölge (Batı) illerinde zorunlu görev süresini doldurduktan sonra uygulanan rotasyon (zorunlu yer değişikliği) uygulaması yürürlükten kaldırılmıştır.
3-) 2. Bölge (Doğu) görevinden muafiyet ve nüfusa kayıtlı olduğu yere atanma hakkından yararlanan şehit ve gazi yakınlarının kapsamı daha da genişletilerek;
- 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun (muharip gaziler),
- 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun (sivil terör mağdurları),
- 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun mülga 56’ncı maddesi kapsamında olan şehit ve gazi yakınları teşkilat mensuplarının da bu haklardan faydalanması sağlanmıştır.
4-) Yönetmelikte yaş haddinden emekliliğine (3) yıl kalan personele sağlanan haklarla ilgili kapsam genişletilerek (5) yıla çıkarılmıştır. Dolayısıyla yaş haddinden emekliliğine (5) yıl kalan personel, talep etmesi ve durumunun yönetmelikteki şartlara uyması halinde yerinde bırakılabilecek ya da istediği yere tayin olma hakkından yararlanabilecektir.
5-) Personelin çocuğunun öğrenimi mazeretiyle ipka talebinde bulunmasının kapsamı genişletilmiş olup, personelin en az (2) çocuğunun üniversitede öğrenim görmesi durumunda ipkası yapılabilecektir.
6-) 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen deprem sonrasında yapılan değerlendirmeler sonucunda;
Halen 1. Bölge (batı) statüsünde bulunan Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep ve Malatya il ve ilçeleri ile burada kurulu bulunan doğrudan merkeze bağlı taşra teşkilatları olarak,
4 İl, 48 İlçe, 4 doğrudan merkeze bağlı taşra teşkilatı olmak üzere toplam 56 birim 2. Bölge (doğu) statüsüne alınmış ve süreleri yeniden düzenlenmiştir.
7-) Şark görevini yapan personele aynı yerde üst üste kesintisiz olarak ikinci şark yapma imkanı tanınmıştır. Ayrıca iki şark hizmeti aynı yerde kesintisiz olarak yapıldığında toplam süreler düşürülmüştür.
12 Mayıs 2023 günlü Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik değişikliği ile Kilis ve Osmaniye il ve ilçeleri 2. Bölge kapsamına alınmış, böylelikle depremden etkilenen tüm iller şark bölgesi olmuştur.
En önemli değişiklik ise bölgelere göre birimlerdeki hizmet sürelerinin değişmesidir. Buna göre;
İkinci şark görevine giden Emniyet Müdürü ve Emniyet Amiri rütbesindeki personel hariç diğer rütbelerdeki personel ;
Hizmet süresi 6 yıl olan birimlerde 4 yıl,
Hizmet süresi 5 yıl olan birimlerde 3 yıl,
Hizmet süresi 4 yıl olan birimlerde 2 yıl,
Hizmet süresi 3 ve 2 yıl olan birimlerde 2 yıl görev yapmasında durumunda ikinci şark görevini tamamlamış sayılacaktır.
Sadece polislere özgü olan ikinci şark uygulaması adil uygulanmamakta, bazı personel birinci şark hizmetine bile gitmeden emekli olmaktadır. Adil uygulanması halinde polis memurlarının ikinci şark hizmetine gerek kalmayacak, birinci şark süreleri uzatılarak ikinci defa şark hizmetine zorunlu gidiş engellenebilecektir. Yıllardır yapılması gereken bu olup, EGM çeşitli bahaneler ile ikinci şark hizmetini kaldırmamak için elinden geleni yapmaktadır.
İdari yargı merciileri de ikinci şark davalarında bağlı bulundukları istinaf merciilerine göre pozisyon aldıklarından kararlarda yeknesaklıktan bahsetmek zordur. Özellikle emeklilik yaşına yaklaşan ve çocukları lise, üniversite eğitimi gören personeli ikinci şark hizmetine göndermekte zorlanan Emniyet Genel Müdürlüğünün artık daha adil ve uygulanabilir bir atama sistemine kavuşma vakti gelmiştir.
Av. Sadi KAYABAŞI
