5393 sayılı belediye Kanununun 33. Maddesinde "Belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında; a) İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden, b) Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden, oluşur. " kuralına yer verilmekte, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun "Büyükşehir belediye encümeni" kenar başlıklı 16. Maddesinde ise " Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin (...) kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur." düzenlemesi yer almaktadır.
4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun "İzin vermeye yetkili merciler" başlığını taşıyan 3’üncü maddesinin (h) bendinde; büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları; büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında İçişleri Bakanının, (j) bendinde, köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde kaymakamın, merkez ilçede valinin soruşturma izni vermeye yetkili olduğu, Kanun’un 9’uncu maddesinin üçüncü fıkrasında ise, soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin kararlara karşı yapılan itirazlara, 3’üncü maddesinin (e), (f), g (Cumhurbaşkanınca verilen izin hariç) ve (h) bentlerinde sayılanlar için Danıştay'ın ilgili dairesince, diğerleri için yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesince bakılacağı hükme bağlanmıştır.
Aktarılan mevzuat uyarınca belediyelerde encümen üyeliği görevini meclis içinden seçilen üyeler de üstlenmekte olup, meclis üyeliği görevinden kaynaklanan soruşturma izinlerinin İçişleri Bakanınca, meclis üyesi olan ancak encümen üyeliği görevi nedeniyle soruşturulan üyelerin soruşturma izinlerinin ise il valisince verilmesi gerekmektedir.
Nitekim, Danıştay Birinci Dairesinin Esas No : 2023/1822 Karar No : 2023/1975 sayılı kararında :"..., bu dosyada Meclis Üyeleri …, … ve …'na isnat edilen eylemlerin ise, adı geçenlerin Encümen Üyeliği görevinden kaynaklandığı, Belediye Meclis Üyeliği görevleriyle ilgili olmadığı, Belediye Meclis Üyeliği görevleri sebebiyle ve bu görevleri sırasında işlenmediği, Encümen Üyeliği görevi sebebiyle adı geçen ilgililer hakkında 4483 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin (j) bendi uyarınca soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar vermeye yetkili merciin Edirne Valisi olduğu, Kanun’da belirtilen makamlara bizzat kullanılmak üzere verilmiş münhasır yetkinin üst makam da olsa başka bir makamca kullanılmasının mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır. " gerekçesiyle itirazın kabulüne, İçişleri Bakanınca verilen iznin kaldırılmasına karar verilmiştir.
Sonuç olarak, belediye meclis üyelerinin meclis üyeliğinden kaynaklanan soruşturma izinleri İçişleri Bakanınca, aynı zamanda meclis üyesi de olan encümen üyelerinin encümen üyeliği nedeniyle yapılan soruşturma izinleri ise İl Valisince verilecektir.
Av. Sadi KAYABAŞI
